وابسته شدن به داروهای شیمیایی به واسطه مضرات آن، از دغدغه های جدی و رایج میان بیشتر افراد جامعه است. به همین دلیل برخی ترجیح می دهند برای درمان بیماری های خود از طب های فشاری، سوزنی و سنتی یا گیاهی کمک بگیرند و اتفاقا با مشاهده آثار مثبت، به دیگران توصیه می کنند از این روش ها برای حل مشکل خود بهره ببرند.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) مهم ترین دلیل قانع کننده برای توسعه و ترویج بنیادی طب سنتی را استفاده از روش های قابل قبول، امن و دارای توجیه اقتصادی عنوان می کند. به همین دلیل در سال 1978، بیانیه ای در زمینه طب سنتی منتشر کرد که طی آن طب سنتی را چنین معرفی می کند:

طب سنتی، مجموعه تمامی علوم نظری و عملی است که در تشخیص طبی، پیشگیری و درمان بیماری های جسمی، ذهنی یا ناهنجاری های اجتماعی به کار می رود و به صورت گفتاری یا نوشتاری از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته باشد.

طب مدرن یا سنتی

دکتر سیدمهدی میرغضنفری، متخصص طب سنتی درباره اهمیت و جایگاه این طب در ایران می گوید:

«طب سنتی با قدمت چند هزار ساله یک مکتب پزشکی کامل است که نگرش کلان و بنیادینی نسبت به بدن و سلامت دارد، به طوری که نسبت به حفظ سلامت و درمان انسان ها به شیوه طبیعی با استفاده از روش های ارزان قیمت و کم عارضه عمل می کند.

پایه ی داروها در طب سنتی گیاهان ، کانی ها و مواد طبیعی یا ترکیبی از آن هاست، اما داروها در پزشکی جدید عمدتا شیمیایی هستند

با کمک این طب، افراد می توانند از ابتلا به بیماری ها پیشگیری کنند. طب سنتی به ما کمک می کند سبک زندگی خود را متناسب با وضعیت اقلیم، سن، مزاج و سایر عوامل موثر تنظیم کنیم. این طب معتقد است چون انسان جزئی از طبیعت است؛ بنابراین نجوم و روزهای ماه هر کدام بر سلامت و زندگی ما تاثیر دارند.»

طب سنتی در مقابل پزشکی

دکتر میرغضنفری در پاسخ به این پرسش که چرا پزشکان مدرن، بیماران خود را از مراجعه به متخصصان طب سنتی منع می کنند و بین طب سنتی و مدرن تعامل لازم وجود ندارد، می گوید:

«دانشجویان پزشکی عمومی در دوران تحصیل خود با مباحث طب سنتی آشنا نمی شوند، به همین دلیل فارغ التحصیلان هیچ اطلاعی درباره آن ندارند. علاوه بر این، سوءاستفاده برخی غیرمتخصصان فعال در این حوزه با رویکرد تجارت، باعث بدبینی همکاران ما نسبت به این طب شده است. مخالفت آنها با طب سنتی به این دلایل اشتباه است.

توجه داشته باشید چند سالی است رشته طب سنتی در دانشگاه ها تدریس می شود و ده ها فارغ التحصیل رشته های پزشکی و داروسازی، تخصص خود را در این رشته زیر نظر وزارت بهداشت و معاونت طب سنتی وزارتخانه دریافت می کنند.»

داروهای شیمیایی یا گیاهی

این متخصص طب سنتی درباره استفاده همزمان داروهای شیمیایی و گیاهی می گوید:

«در صورتی که فردی با بیماری خاص یا خطرناکی همچون دیابت، فشار خون یا اعصاب و روان مواجه و سال ها در حال مصرف داروهای شیمیایی باشد، مسلما وقتی به پزشک حاذقی در حوزه طب سنتی مراجعه کند، مصرف دارو را قطع نمی کند، چون بیماری فرد با کمک داروها تحت کنترل بوده است.

طب سنتی نیز درمانش را با کمک اصلاح سبک زندگی، مزاج شناسی و داروهای طبیعی (در طب سنتی داروها هم با منشأ گیاهی و هم حیوانی استفاده می شوند) شروع می کند که معمولا تداخلی با داروهای شیمیایی فرد ندارند.

چه بسا متخصصان طب سنتی با ارجاع بیمار به پزشکان طب رایج از آنها مشورت خواسته اند و نسبت به درمان بیماری با کمک داروهای شیمیایی در کنار داروهای گیاهی اقدام کرده اند.»

چه نیازی به طب مدرن داریم؟

دکتر میرغضنفری در پاسخ به این پرسش که اگر طب سنتی این همه قوی است، پس فعالیت طب مدرن چه ضرورتی دارد، می گوید:

«نمی توان یافته های چند قرن طب رایج را نادیده گرفت و می توان در کنار طب سنتی از فواید آن نیز بهره مند شد. ضمن آن که اولویت دادن به طب رایج در برهه هایی باعث شده طب سنتی حدود دو قرن عقب بماند؛ به همین دلیل این طب برای هماهنگی با تغییرات جسمانی و سبک زندگی امروزی به زمان، نیاز دارد.

دیگر نمی توان صرفا به آموزه های ابوعلی سینا و رازی اکتفا کرد. طب سنتی برای همه دردها و بیماری ها حرفی برای گفتن دارد.

نگرش جامع و متفاوت طب سنتی به انسان باعث شده قوی تر از نگرش و تخصص طب رایج در شناخت بیماری ها عمل کند.»

تشخیص بیماری با کمک نبض

دکتر میرغضنفری درباره شناسایی بیماری فرد با کمک نبض به عنوان یکی از روش های تشخیصی در طب سنتی می گوید:

«تعداد اندکی از متخصصان چنین مهارتی دارند. در قرون گذشته چون پزشکان به تجهیزات و تکنولوژی روز مجهز نبودند، مجبور بودند توانایی های خود را در تشخیص بیماری ها افزایش دهند.

تشخیص بیماری با کمک نبض یکی از این موارد است. طول، عرض، ارتفاع شریان، تواتر و نظم نبض از جمله شاخص های ده گانه ای هستند که متخصصان برای تشخیص بیماری از آنها کمک می گیرند. در گذشته برای تشخیص بیماری از روش هایی استفاده می شد که امروزه ما با کمک تکنولوژی هنوز نتوانسته ایم مانند آنها بیماری ها را دقیق تشخیص بدهیم.»

مقایسه ای کوتاه بین طب سنتی و طب مدرن

- طب سنتی پیشینه ی چندین هزار ساله دارد، برخی تا 6000 سال را به استناد یافته های شهر سوخته برشمرده اند. طب جدید یا کلاسیک، سابقه نهایتا 400 ساله دارد.

- روش های درمانی در طب سنتی به اعتبار پیشینه ی کهن، آزموده شده هستند، اما در پزشکی کلاسیک پیوسته در حال دگرگونی اند.

- طب سنتی کلی نگر است به عبارتی به تمام بدن نظر دارد و همه اعضا را اجزای پیوسته ی مرتبط با هم می داند و در درمان می کوشد کل بدن به عنوان یک واحد سلامت یابد، اما طب جدید جزیی نگر است، اگر جزیی از بدن بیمار شود، سعی در بهبود همان جزء دارد. یکی ازدلایل گرایش ها و تخصص های گوناگون در طب جدید نیز همین نکته است.

- پایه ی داروها در طب سنتی گیاهان ، کانی ها و مواد طبیعی یا ترکیبی از آن هاست، اما داروها در پزشکی جدید عمدتا شیمیایی هستند.

- یکی از عمده ترین پایه های معاینه ی بالینی ، تجویز دارو و نسخه پیچی در طب سنتی توجه به مزاج و طبیعت فرد است، اما درپزشکی جدید، مزاج و طبیعت جایگاهی ندارد.

- در طب سنتی انواع جراحی انجام می گرفته است و پزشکی جدید در زمینه ی پیوندها و جراحی ها پیشرفت های شگرفی کرده است.

- طب سنتی موید به تایید شریعت و مذهب است، آنگونه که طب اسلامی و طب شیعی وجود دارد که بر اساس تعلیمات قرآن کریم ، سنن نبوی و فرموده های امامان شیعه (علیهم السلام) تدوین شده است.

- در طب سنتی، پیشگیری جایگاه ویژه ای دارد و آخرین راه را دارو و درمان می داند.